پلنگ ایرانی:

نوشتن در مورد پلنگ در ایران از حساسیت زیادی به دلیل وجود صاحبنظران، بر خوردار میباشد.پلنگ در زبان ترکی(قافلان)در زبان بلوچی(پیشی)و در زبان ترکمنی(بارس)می باشد.پلنگ ایرانی در نوع خود بزرگترین است .بدن پلنگ ، عضلانی ودر عین حال قابل انعطاف است.سری پهن ، گوش های کوچک و گرد دارد.دست و پای پلنگ نسبتا کوتاه و پنجه های آن پهن و ناخن های تیز وبلندی دارد که در حالت عادی پنهان است.موهای نرم و کوتاهی دارد که با توجه به موقعیت جغرافیایی مکان پلنک، بلند تر هم می شود.رنگ موهای پشت ،سفید تا کرم متمایل به نارنجی و رنگ موهای زیر بدن ، کرم متمایل به خاکستری است.سطح پشت و پهلوها از خال های تو خالی و خال های روی سر ،گردن،روی دست و پاو زیر بدن از خال های تو پر پوشیده شده است.هر چه به مناطق شرقی و شمال شرقی کشور نزدیک تر شویم،رنگ زمینه ی بدن روشن تر و جسه ی حیوان بزرگ تر می شود.

اندازه ی طول سر و تنه یپلنگ 110تا 195سانتی متر ، دم 60تا110سانتی متر،ارتفاع 45تا78و وزن آن بین 35تا95 کیلوگرم می باشد که لازم به ذکر است وزن ماده ها کمتر از وزن نر ها می باشد.

پلنگ در اگثر زیستگاه های کشور اعم از جنگلی ،کوهستانی ، بیابانی ،  استپی ، بلوچی ،و در ارتفاعات مختلف از صفر تا نزدیک 4000متر از سطح دریا مشاهده می شود.پلنگ در اکثر مناطق کشور ،اعم از ارتفاعات البرز گرفته تا تپه ماهر های کویر مرکزی،ودر کل هرجا که طعمه مناسب به خصوص کل و بز و قوچ و میش وجود داشته باشد،زندگی می کند.

پلنگ به صورت انفرادی زندگی می کند و در مناطقی که احساس آرامش داشته باشد ، روز و شب در حال فعالیت است.ولی در جاهایی که احساس خطر کند (اکثر مناطق ایران)شب ها آن هم با احتیاط ظاهر می شود.پلنگ ها دارای قلمرو می باشند و آن را به وسیله ی ادرار خود مشخص می کنند.در شرایت عادی پلنک آرام و با وقار حرکت می کند ولی به راحتی می تواند سرعت خود را به 60کیلومتر در ساعت افزایش دهد.پلنگ قادر است شش متر به صورت افقی و سه متر به حالت عمودی بپرد(در منطقه ی گوشاخو در ارتفاعات روستای زیارت گرگان بنده پلنگی را در حال دویدن از پایین شیب یال به بالای آن مشاهده کردم که به راحتی هر جست آن به پنج متر هم می رسید).

پلنگ معمولا در سوراخ درختان و شکاف کوه ها ،غارها و سایر حفره های طبیعی لانه می سازد و داخل آن را با علف های نرم می پوشاند .معمولا در جلوی لانه ی پلنک استخوان حیوانات شکار شده مشاهده می شود.

حس شنوایی قویی دارد و به خوبی در آب شنا می کند.به راحتی می تواند طعمه ای تا سه برابر وزن خود را به بالای درخت ببرد.

پلنگ به شدت از انسان می ترسد و به محض مواجه شدن با انسان ، به حالت مخفی و بسیار سریع فرار می کند.لازم به ذکر است که اگر زخمی باشد و راه فراری نداشته باشد ،ممکن است به انسان حمله کند(تمامی حمله های گزارش شده توسط پلنگ ،بعد از بررسی کامل معلوم شده است که پلنگ در همین موقعیت قرار گرفته.در پارک ملی گلستان و منطقه ی آلمه پلنگ به خاطر قرار گرفتن بین چند شکاربان لاجرم به یکی از آنها حمله کرده و شکار بان را زخمی کرد )

رژیم غذایی پلنگ شامل اکثر پستانداران بزرگ و کوچک ، به خصوص گراز ، کل و بز ، قوچ و میش ،و همچنین پرندگان ، خزندگان و حشرات،می شود.به شکار و خوردن گوشت روباه ،گرگ و سگ علاقه مند است.(در بازدیدی که از پارک ملی گلستان داشتم ، محیط بانان می گفتند برای زنده گیری پلنگ قفسی درست کرده و داخل آن بزغاله ای برای طعمه گذاشته بودند .ولی بعد از چند روز از پلنگ خبری نشد ؛آنها تصمیم گرفتند به جای آن از توله سگ استفاده کنند،به محض قرار دادن آن، پلنگ داخل قفس می رود.).در سال 86در منطقه ی بافق یک قلاده یوز که یک بز وحشی را شکار کرده بود،مورد حمله ی پلنگ قرار می گیرد که به علت گاز گرفتن سر و شکستن جمجمه کشته می شود.پلنگ مذکور بخشی از راسته و شکم یوز را خورده بود.برخی از مردم روستاهای بشاگرد بلوچستان بر این باورند که اگر پلنگی سگ بخورد ،اگر پیر باشد جوان می شود.پلنگ در مواقعی که طعمه نداشته باشد یا پیر و ضعیف شده باشد به حیوانات اهلی حمله می کند.در منطقه ی مازوکش روستای زیارت گرگان پلنگ به گله حمله کرده و هر چهار سگ گله را کشته بود .در سال 1385در شهر گرگان و در منطقه ی ناهار خوران و هتل جهانگردی ،پلنگ سگ یکی از اهالی منطقه را در زیر پل کشته و نیمی از آن را خورده بود.پلنگ حیوانات بزرگ را با گرفتن گلو و فشردن مجرای تنفسی و حیوانات کوچک تر را به وسیله ی گاز گرفتن جمجمه و پشت گردن از پای در می آورد.در مناطق پر آب همه روزه آب می نوشد و در مناطقی که آب کم است می تواند تا یک ماه آب نخورد.

جفت گیری معمولا در اواسط زمستان صورت می گیرد.در این فصل صدای نعره پلنگ ها شنیده می شوند و در گیری هایی نیز بین نرها ایجاد      می شود.مدت آبستنی پلنگ ماده 95 روز است و زایمان در درون غارها و شکاف کوه ها صورت می گیرد.از یک تا شش بچه می زاید و چشم های بچه ها تا 10روزگی بسته است.تا سه ماه شیر مادر را می خورندطول مدت فحلي براي ماده ها معمولاً 6 تا 7 روز و براي نرها 46 روز است. مرگ و مير توله ها در سال اول تولد 41 درصد تا 50 درصد در سال تخمين زده مي‌ شود و فاصله ی بين دو زايش به طور متوسط 15 ماه تا دو سال است. البته اين مدت با از بين رفتن نوزاد حيوان، کوتاه تر مي‌ شود و در 18ماهگی از مادر جدا می شوند.در سه سالگی به بلوغ کامل می رسند .متوسط طول عمر پلنگ 18سال ودر اسارت حدود 23 سال می باشد.پلنگ دشمن طبیعی ندارد(به جز انسان)ولی گاهی ممکن است توله هایش توسط سایر گوشت خواران شکار شود.به تازگی چند مورد از کشته شدن پلنگ در مناطق گیلان (به خصوص عمارلو)،لرستان و همچنین در روستای قرن آباد شهر گرگان یک قلاده پلنگ که به روستا پناه آورده بود توسط شکارچیان کشته می شود.در کوهستان های شهر گرگان معمولا طعمه ی اصلی پلنگ گراز است(با توجه به آثار به جا مانده از روی مدفوع در منطقه صخره ای زیر کوه ذبله)ولی در اکثر مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست که هنوز کل و بز و قوچ و میش وجود دارد،می توان پلنگ را مشاهده کرد

منابع:

راهنمای صحرایی پستانداران ایران - هوشنگ ضیایی - پاییز1388

اطلاعات وتجربیات شخصی بنده و اهالی بومی منطقه ی زیارت

مرجع ویکی پدیا

عکاس زواریی

عکاس زواریی

پوتین در حال دیدن پلنگ ایرانی .مرجع ویکی پدیا

پلنگ ایرانی در باغ وحش.مرجع ویکی پدیا